Ngứa là triệu chứng mà 100% người bị bệnh eczema (hay chàm, viêm da cơ địa) phải đối phó thường xuyên, liên tục, bất kể ngày và đêm. Eczema thường được gọi là ngứa phát ban. Cơn ngứa được nhiều người cho là điều tồi tệ nhất khi mắc bệnh eczema vì nó có thể dai dẳng và không bao giờ biến mất. Khi ngứa sẽ dẫn đến thói quen cào, gãi, làm giải phóng các chất trung gian gây viêm, khiến eczema phát triển và da khô hơn. Đọc tiếp để tìm hiểu thêm những thông tin hữu ích hơn.
Tại sao eczema lại gây ngứa vô cùng dữ dội?
Ngứa là một triệu chứng phức tạp của bệnh eczema. Da khô, phát ban dẫn đến ngứa nhiều hơn và ngược lại, ngứa nhiều lại khiến bạn cào, gãi đến trầy da, bật máu, do đó, chu trình tiếp tục luẩn quẩn và lặp đi lặp lại. Tìm hiểu tiếp để trả lời câu hỏi “Tại sao eczema lại gây ngứa?”
Cơ chế ngứa là gì?
Ngứa trong eczema thường bắt đầu khi sợi thần kinh tự do được kích thích bởi đầu dây thần kinh được gọi là các sợi C ở lớp trên cùng của da (biểu bì). Các đầu dây thần kinh có thể được kích thích bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm chất kích thích bên ngoài, da khô hoặc chất trung gian hóa học trong da,... Để đáp ứng với cơn ngứa trong da, các dây thần kinh được kích hoạt và thông điệp di chuyển đến não. Mọi người thường phản ứng ngứa với hành vi gãi (gọi là đáp ứng hành vi), khiến da thường bị trầy xước.
Tuy nhiên, ngứa trong eczema không đơn giản, nó thực sự được cho là rất phức tạp. Điều này là do có hai loại ngứa khác nhau: Ngứa do thần kinh và ngứa tâm thần - cũng được cho là đóng vai trò quan trọng. Ngứa thần kinh được tạo ra trong hệ thống thần kinh trung ương (não và tủy sống giải thích thông điệp từ các đường thần kinh) để đáp ứng với yếu tố ngứa tuần hoàn. Chứng ngứa tâm thần được kích thích bởi các yếu tố tâm lý.
Biểu bì là đơn vị thụ thể ngứa
Lớp biểu bì (lớp trên cùng của da) bao gồm các tế bào keratinocyte, liên tục tái tạo sau đó di chuyển lên trên và được bong ra như tế bào da chết. Ngoài keratinocytes, lớp biểu bì chứa thụ thể thần kinh và các chất trung gian hóa học, cũng liên quan đến cảm giác ngứa. Một giả thuyết liên quan đến các đầu dây thần kinh trong lớp biểu bì, vì người ta cho rằng, cảm giác ngứa được tạo ra thông qua các thụ thể thần kinh tiếp giáp với tế bào keratinocyte. Tuy nhiên, các thí nghiệm khoa học đã chỉ ra rằng, nếu lớp biểu bì được lấy đi, thì cơn ngứa sẽ có thể được dập tắt. Điều này chứng minh rằng, ngứa phải phát sinh từ lớp biểu bì.
Các yếu tố gây ngứa
- Thay đổi rào cản da: Với làn da bình thường, hàng rào da nằm ở lớp trên cùng của lớp biểu bì (lớp sừng) có tác dụng bảo vệ da bên dưới khỏi chất kích thích, đồng thời ngăn ngừa mất nước khỏi cơ thể. Với làn da eczema, hàng rào da bị xáo trộn do những thay đổi trong gen filaggrin, do đó, mức độ bình thường của các yếu tố giữ ẩm tự nhiên (NmFs) bị giảm. Kết quả là, các tế bào không thể giữ nước và chúng co lại. Điều này gây ra những khoảng trống giữa các tế bào da. Ngoài ra, có một sự phân hủy của màng mỏng lipid từ xung quanh thành tế bào da. Điều này dẫn đến da khô và hàng rào da bị lỗi, cho phép xâm nhập của các chất kích thích và mất nước qua da. Điều này được gọi là mất nước xuyên biểu bì (tewl). Thật thú vị, tewl đã được chứng minh là tăng vào ban đêm, có thể là một giải thích tại sao ngứa thường xuyên tệ hơn vào ban đêm.
- Các đợt bùng phát eczema: Có một mạng lưới tương tác giữa da, hệ thần kinh và hệ miễn dịch. Khi bệnh chàm bùng phát, làn da trở nên đỏ và đau, điều này gây ngứa. Viêm được thúc đẩy bởi một loạt các chất trung gian hóa học, bao gồm một neuropeptide. Viêm làm tăng lưu lượng máu, cũng góp phần gây ngứa.
- Ngứa và đổ mồ hôi: Mồ hôi cũng là một trong những tác nhân gây ngứa và làm trầm trọng thêm bệnh eczema. Điều này được cho là do cảm giác bị thay đổi trong các dây thần kinh tuyến mồ hôi ở da. Neuropeptide là chất trung gian hóa học liên quan đến việc kiểm soát các tuyến mồ hôi. Nếu bị eczema, bạn đã tăng lượng neuropeptide so với những người có tình trạng này.
- Yếu tố kích hoạt môi trường: Có nhiều yếu tố kích hoạt bệnh eczema, gây ngứa bao gồm xà phòng, nước hoa, chất tẩy rửa, sản phẩm làm sạch hộ gia đình, chất hóa học, quần áo len tổng hợp, lông thú, bọ ve trong nhà, cây cỏ và phấn hoa, thay đổi đột ngột về nhiệt độ, độ ẩm và tiếp xúc với kim loại, xi măng,...
- Vai trò của các chất trung gian hóa học: Đây là chất trong cơ thể hoạt động như một sứ giả. Khi được đưa vào da, chất trung gian hóa học hoạt động ở các dây thần kinh tại lớp trên của da hoặc gián tiếp qua các tế bào có vai trò gây ngứa.
Mai Anh
.webp)
