Viêm da dị ứng hay bệnh eczema đặc trưng bởi những triệu chứng đỏ, khô, bong tróc da, nổi mụn nước và ngứa. Bệnh tuy không nguy hiểm nhưng làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Nguyên nhân gây bệnh vẫn đang được các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, nhưng một số yếu tố đã được tìm thấy có sự liên quan trong việc khởi phát viêm da dị ứng.
Những nguyên nhân nào gây ra bệnh viêm da dị ứng?
Viêm da dị ứng là một rối loạn da mạn tính. Thuật ngữ “dị ứng” đề cập đến yếu tố gây ra bệnh là các phản ứng dị ứng; trong khi đó, “viêm da” có nghĩa là tổn thương xảy ra chủ yếu trên da do các phản ứng viêm. Viêm da dị ứng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường ảnh hưởng đến trẻ em và trẻ sơ sinh. Tình trạng bệnh dường như giảm bớt hoặc cải thiện hoàn toàn khi trẻ lớn lên, nhưng có thể tái phát ở những độ tuổi khác vì hiện nay chưa có cách trị dứt điểm bệnh. Những người sống trong những vùng khí hậu lạnh và khô có nguy cơ bị bệnh cao hơn.
Nguyên nhân chính xác của viêm da dị ứng hiện nay vẫn chưa được biết rõ. Các ảnh hưởng của yếu tố di truyền và môi trường đã được chứng minh đóng vai trò gây ra và làm bùng phát triệu chứng viêm da dị ứng.
1. Cơ sở di truyền
Yếu tố di truyền có ảnh hưởng đến viêm da dị ứng là điều đã được xác nhận bởi những kết quả thực tế. Những đứa trẻ có bố mẹ bị ảnh hưởng bởi viêm da dị ứng có nguy cơ bị bệnh này cao hơn 50% so với các đứa trẻ khác. Nguy cơ này cũng tăng lên khi cha hoặc mẹ, hoặc cả hai có các bệnh dị ứng hoặc miễn dịch khác như hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng. Điều này cho thấy các gen liên quan đến những tình trạng này cũng liên quan đến viêm da dị ứng.
Có những nghiên cứu cho thấy các đột biến gen đặc biệt trong vùng thụ thể IL-4 (Interleukin 4) dẫn đến tăng mức IgE cũng liên quan đến viêm da dị ứng. Mức IgE huyết thanh cao là yếu tố phân biệt viêm da dị ứng với các dạng viêm da khác. IgE cao kích thích giải phóng cytokine gây viêm, dẫn đến triệu chứng viêm trong bệnh viêm da dị ứng.
2. Cơ sở miễn dịch
Viêm da dị ứng có thể liên quan đến các khiếm khuyết xảy ra ở các đại thực bào và tế bào Langerhans (một loại tế bào phân bố nhiều ở lớp biểu bì da). Các tế bào này đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động miễn dịch. Những rối loạn trong hoạt động của các tế bào này làm gia tăng các phản ứng miễn dịch với các chất gây dị ứng từ môi trường như côn trùng, một số thực phẩm, nấm mốc, vi khuẩn, bụi, hóa chất... Đây là những yếu tố nổi bật dẫn đến sự bùng phát của viêm da dị ứng.
3. Thay đổi trong cấu trúc da
Trong viêm da dị ứng, da khô bất thường là một triệu chứng lâm sàng chính. Điều này xảy ra khi có những rối loạn trong quá trình sản xuất chất béo. Khi lượng chất béo không đủ để gắn kết các tế bào da lại với nhau, sự đứt gãy trong cấu trúc da có thể xảy ra, tạo điều kiện cho sự xâm nhập các tác nhân từ bên ngoài, gây kích ứng và làm xuất hiện phản ứng viêm.
4. Yếu tố môi trường
Một số tác nhân trong môi trường làm khởi phát viêm da dị ứng. Những tác nhân này có thể khiến cơ thể người bệnh phản ứng bất thường hoặc gây phản ứng dị ứng.
Một số chất gây dị ứng phổ biến nhất có thể gây ra viêm da dị ứng bao gồm:
- Lông thú
- Bụi bặm
- Phấn hoa
- Thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng cao, ví dụ như trứng, sữa bò, lúa mì, hải sản... Các phản ứng dị ứng thực phẩm được tìm thấy trong 2/3 trường hợp viêm da dị ứng và dị ứng thức ăn làm tăng khả năng bị viêm da dị ứng.
- Tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc không khí và nguồn nước ô nhiễm có thể gây ra khởi phát viêm da dị ứng.
- Xà phòng, các sản phẩm chăm sóc da có hóa chất có thể làm da mất nước và khô, dẫn đến bệnh viêm da dị ứng. Ở một số người, việc tiếp xúc nhiều với nước cũng có thể dẫn đến tình trạng tương tự.
- Thời tiết lạnh, độ ẩm không khí thấp có thể gây khô da, làm khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm da dị ứng.
- Thời tiết nóng và đổ mồ hôi quá nhiều cũng có thể gây ra sự bùng phát viêm da dị ứng.
- Quần áo thô ráp, vải cứng… gây ma sát và kích ứng da.
- Sự thay đổi hormone ở phụ nữ trong một số thời điểm cũng có thể gây ra viêm da dị ứng. Một số phụ nữ bị bùng phát viêm da dị ứng trong những ngày trước chu kỳ kinh nguyệt. Tương tự, sự gia tăng hormone nữ trong thai kỳ có thể làm viêm da dị ứng tồi tệ hơn ở khoảng 50% phụ nữ mắc bệnh. Tuy nhiên, có khoảng 25% trường hợp lại thấy các triệu chứng viêm da dị ứng của họ cải thiện trong thời gian mang thai.
- Stress mặc dù không phải nguyên nhân gây bệnh, nhưng từ lâu đã được chứng minh có liên quan đến việc làm bùng phát viêm da dị ứng.
Điều trị viêm da dị ứng như thế nào?
Hiện nay, không có phương pháp chữa trị chung cũng như dứt điểm bệnh viêm da dị ứng. Mục tiêu trong hỗ trợ điều trị hướng đến việc giảm ngứa, giảm viêm, ngăn ngừa nhiễm trùng da, giảm bớt tổn thương, đồng thời làm mềm, dưỡng ẩm, tái tạo da và tăng cường sức khỏe làn da để hạn chế nguy cơ tái phát. Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau từ chăm sóc da, thuốc theo toa và không theo toa, thay đổi lối sống.
Bên cạnh sử dụng thuốc theo chỉ định của chuyên gia, những chú ý về lối sống có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn với viêm da dị ứng:
- Thiết lập một thói quen chăm sóc da hàng ngày và không bỏ lỡ liệu trình vì bất kỳ lý do nào.
- Giải quyết và kiểm soát tình trạng căng thẳng, vì đây là yếu tố có thể làm bùng phát bệnh. Bạn nên ngủ đủ giấc, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý…
- Tránh gãi và chà xát vùng tổn thương, hạn chế tiếp xúc với các chất có thể gây kích ứng da.
- Dưỡng ẩm cho da để cải thiện các chức năng bảo vệ của da. Làn da khỏe mạnh sẽ trở nên ít viêm hơn, giúp ngăn chặn các chất gây dị ứng và các yếu tố kích thích tốt hơn. Tắm và dùng kem dưỡng ẩm mỗi ngày là cách đơn giản nhất để làm ẩm da. Bạn nên lựa chọn các sản phẩm dưỡng ẩm không hóa chất, không gây kích ứng da.
Hà Lâm
.webp)
